Ooit was er van alles eens het eerste. Of: de eerste. Saint Anthony Abbot was de allereerste monnik ter wereld. Bij ons bekend als Sint Anthonis-Abt, leefde hij van 251 tot 356 na Christus. Hij trok zich als kluizenaar terug in de oostelijke woestijn van Egypte. Saint Anthony verkoos een leven van eenzaamheid, ver weg van de bewoonde wereld. Rustig was het er echter niet. In de woestijn werd hij geplaagd door demonen, duivels en zelfs dames die hem probeerden te verleiden. Keer op keer weerstond hij alle verlokkingen. Dat moet opzien hebben gebaard, want na verloop van tijd voegden ook andere Christenen zich bij hem en vormden zo de eerste gemeenschappen van monniken ter wereld.
Ik vind dat mooi, dat kloosters, waarvan je zonder na te denken aanneemt dat ze er altijd al zijn geweest, ooit eens zijn uitgevonden, ooit eens als idee zijn ontstaan.
Wat mij ook aantrekt in Saint Anthony is dat aan hem de metafoor ‘het boek van de natuur’ wordt toegeschreven. Ook al werd hij onder andere door meester houtsnijder Tilman Riemenschneider rond 1500 geniaal vereeuwigd als houten beeld dat ooit een boek vasthield (hand en boek zijn kwijtgeraakt), echte boeken kende deze monnik natuurlijk nog niet. Boeken zijn van veel later, van 1455. Zo kort na de jaartelling kende men bijvoorbeeld rollen perkament waarop teksten werden geschreven. Saint Anthony zag de natuur echter ook als ‘een boek’, die naast de Bijbelteksten gelezen kon worden als een bron van godskennis.
Ik heb geprobeerd dit inspirerende verhaal in een beeld van lindenhout vast te leggen. De heilige komt driedimensionaal op de linkerbladzijde van een historisch ogend houten boek met gouden sluiting tevoorschijn. Op de andere bladzijde sneed ik het reliëf van de woestijn, de windribbels, altijd in beweging, alle sporen steeds weer uitwissend. Want: we vergeten zoveel, elke generatie telkens opnieuw. Boven de zandvlakte een bijna blauwzwarte hemel van Parisian Blue, ook wel Napoleonic Blue genoemd. De sluiting van het oude boek is van bladgoud.
